Vrijdag Endallah: Dag allemaal (deel 1)

De eerste die me rond 5.30u wakker maakt is de haan. Hoewel de meeste hanen na een kortstondig leven in de pot belanden blijven enkele exemplaren hiervan gespaard omwille van hun (voortplantings)driften. Nochthans wijst het aantal kuikens erop dat hij op dat vlak minder energiek is dan met het kraaien.

Bewust of niet geeft hij het signaal voor een nieuwe dag voor Rozi, How, Kosta en Happy. Er moet hout gesprokkeld om theewater warm te maken, pannenkoeken te bakken of brood te roosteren. Godi moet uit bed gehaald om naar de lagere school te gaan, wat voor Rozi een volledige taak is. Zijn gejank, alleen dus op schooldagen, voorkomt dat je terug zou inslapen. Rond 7 uur wisselen de 3 eerstgenoemden het werkplunje voor het schooluniform. Zij zijn 5 minuten later in school, diegenen die van het verst komen zijn reeds 2 uur onderweg.

Het is wat rustiger nu en dus mijn moment van opstaan. Aankleden, haar kammen en gezicht nat maken (een mens moet aan zijn voorkomen denken) en nog even rustig buiten op een laag stoeltje wat lezen bij een tas thee. Daarna 1 of 2 pannenkoeken eten (ik ben er niet echt een liefhebber van) en naar school de werken bekijken, een praatje slaan met de arbeiders en de leraars. Voorlopig heb ik niet veel te doen, tenzij een plannetje tekenen voor een leraar die een eigen huis overweegt.

Ondertussen zijn Mama Bernardo (alias Rebecca), Ako Deli en Nada aangekomen. Mama Bernardo zal het huishouden doen. Dat begint met het opkuisen van de omgeving van het huis, door gebukt met een takkenbos en het nodige stof alles bij elkaar te vegen. Daarna dient het ganse huis gedweild, eveneens door zich dubbelgeplooid en met de dweil in de handen achteruit te lopen.
Tijd om aan het middageten (rond 1.30u) te denken. De nodige bladeren verzamelen voor de groenten, ze fijn snijden en koken. Na vervolgens de rijst of spagetti te hebben gekookt, het tafel te dekken met borden, bestek en flessenwater kunnen de wazungu aan tafel.
Daar de rest van de vaste of toevallige gasten ook moeten eten maakt ze ook de ugali klaar (een mengsel van maïsbloem en water tot een vaste brij gekookt). Iedereen zal, achter het muurtje op de grond of laag stoeltje gezeten, het bord ledigen met hun natuurlijk bestek, zijnde het rechterhand.
Eens afgeruimd de kleding van de familie en die van de wazungu (met de hand in een kuip) gewassen en de afwas sinds vorige middag gedaan rest nog alleen de bereiding van het avondeten (eveneens een gelijkaardige warme maaltijd).
Het is dan 20.30u en tijd voor de wandeling van 20 minuten naar haar eigen hut en kinderen

Ako Deli is zowat als een geest en ziet er ook zo uit. Hij kan verschijnen en verdwijnen zonder enig geluid en is weinig spraakzaam, tenzij een hoeveelheid spraakwater zij tong heeft los gemaakt. Samen net Nada, nieuw dit jaar, vullen ze de dag door met de koeien en geiten de wijde omtrek rond te trekken om hen te voorzien van het nodige groen. Een goed tijdsgevoel zorgt ervoor dat ze tegen etenstijd langskomen. De overschot van de rijst, spagetti of zoete aardappelen wordt door hen niet beschouwd als waardevolle voeding. Zij eten ugali of makande (een mengeling van bonen) om zich te versterken.

Onze gaststudenten echter weten het in de loop van de avond wel te verwerken terwijl ze studeren of zitten te keuvelen. Daardoor of door het geblaf van de honden zal het reeds een andere dag zijn vooraleer ik in slaap val.